ΆΡΘΡΟ ΣΤΗΝ ATHENS VOICE
Για να μπορέσουμε να αξιολογήσουμε ειλικρινά το τελευταίο νομοσχέδιο της κυβέρνησης Μητσοτάκη θα πρέπει να κάνουμε ένα βήμα πίσω και να στοχαστούμε πάνω στο δικαίωμα του συνέρχεσθαι. Να μπορέσουμε να επιχειρηματολογήσουμε για το τι εν τέλει περιλαμβάνει το ατομικό και πολιτικό δικαίωμα αυτό που είναι ένα εκ των θεμελιωδών δικαιωμάτων κάθε φιλελεύθερης δημοκρατίας. Η νομοθετική ρύθμιση του δικαιώματος αυτού η οποία προβλέπεται άλλωστε και στο Σύνταγμα μας στο οικείο άρθρο, είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε ως κοινωνία να συμφωνήσουμε και να αντιληφθούμε σαφώς τους όρους της συμβίωσής μας. Γιατί αυτή η απουσία των κανόνων αλλά και της συζήτησης για το περιεχόμενο των δικαιωμάτων καθενός μας είναι που γεννά τις αντεγκλήσεις και τις παρανοήσεις.
Το δικαίωμα στην δημόσια συνάθροιση και την διαδήλωση έχει στην ρίζα του την ελευθερία του λόγου. Η διαδήλωση, ιδίως όταν αυτή είναι μαζική, είναι η πανηγυρική έκφραση λόγου, μιας άποψης, μιας ιδέας, της διαφωνίας, ενός αιτήματος. Και ακριβώς αυτό είναι που καθιστά το δικαίωμα αυτό συστατικό του χαρακτήρα του φιλελεύθερου δημοκρατικού μας πολιτεύματος. Το δικαίωμα βέβαια της διαδήλωσης δεν απαιτεί την μαζικότητα για να προστατεύεται. Κάθε ομάδα όσο μικρή και αν είναι έχει το δικαίωμα να συναντιέται δημόσια και να δηλώνει τα αιτήματα και τις ιδέες των μελών της. Κανένας δημοκρατικός πολίτης δεν θα επιδίωκε ποτέ να περιορίσει αυτό το δικαίωμα χωρίς να πάψει να είναι δημοκράτης. Κανένας δεν θα μπορούσε να απαγορεύσει το δικαίωμα κάποιου ατόμου ή κάποιας ομάδας να εκφραστεί μέσω της δημόσιας συνάθροισης και διαδήλωσης.
Χρειάζεται όμως να συζητήσουμε και για το τι σημαίνει παραβίαση της ελευθερίας του συνέρχεσθαι και απαγόρευσή της. Ένας νόμος που θα προέβλεπε φυλάκιση κάθε συμμετέχοντα σε αντικυβερνητική διαδήλωση θα ήταν ακριβώς μια αντιδημοκρατική ευθεία παραβίαση του δικαιώματος του συνέρχεσθαι. Το ίδιο θα συνέβαινε αν είχαμε να κάνουμε με επιβολή άλλων ποινών σχετιζόμενων με την συμμετοχή σε δημόσια διαδήλωση η οποία διατυπώνει συγκεκριμένες ιδέες και αιτήματα. Αυτό είναι παραβίαση του δικαιώματος στην συνάθροιση. Δεν είναι προσβολή ενός δικαιώματος η απαγόρευση συμπεριφορών που δεν περιλαμβάνονται στην έννοια του δικαιώματος αυτού.
Δεν είναι μέρος της ελευθερίας της συνάθροισης το κλείσιμο της Βασιλίσσης Σοφίας την Τετάρτη στις έξι το απόγευμα. Ως εκ τούτου δεν συνιστά προσβολή της ελευθερίας αυτής η πρόβλεψη του νόμου για εκ των προτέρων γνωστοποίηση της διαδήλωσης, ώστε να οργανωθεί επιχειρησιακά η Διοίκηση. Η ελευθερία της συνάθροισης δεν περιλαμβάνει το δικαίωμα να κλείνει κανείς μία λεωφόρο, ενώ μπορεί να διαδηλώσει στο πεζοδρόμιο, ή στην μία λωρίδα. Η δέσμευση του δημοσίου χώρου πρέπει να είναι ανάλογη της μαζικότητας της διαδήλωσης. Κανείς δεν αντιδρά στις μεγάλες μαζικές διαδηλώσεις όταν αυτές γίνονται και υπάρχει κυκλοφοριακή ρύθμιση. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στις διαδηλώσεις που έχουν μία περιοδικότητα και είναι μαζικές δεν υπάρχουν κοινωνικές αντιδράσεις για τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις.
Δεν είναι μέρος της ελευθερίας της συνάθροισης επίσης, πολύ περισσότερο, η τέλεση αξιόποινων πράξεων. Ο άνθρωπος, ο οποίος επιτίθεται με βόμβες μολότοφ κατά διαδηλωτών, κατά αστυνομικών και καταστρέφει δημόσια και ιδιωτική περιουσία δεν ασκεί κανένα δικαίωμά του, και η ποινική αντιμετώπισή του είναι απαραίτητη για την προστασία των δικαιωμάτων των άλλων. Δεν περιλαμβάνει η ελευθερία της διαδήλωσης ούτε το κλείσιμο των καταστημάτων, ούτε την πρόκληση ζημιών, ούτε την βία και ούτε την διακινδύνευση της ζωής κανενός. Αυτές τις συμπεριφορές οι οποίες εμφανίζονται εξ αφορμής κάποιας διαδήλωσης από ομάδες ανθρώπων που επιθυμούν στην πλάτη των διαδηλωτών να κάνουν επαναστατική γυμναστική και να ζημιώσουν τους κατοίκους και τους επαγγελματίες του κέντρου έρχεται να αντιμετωπίσει ο νέος νόμος για τις διαδηλώσεις.
Αυτή η συζήτηση στην χώρα μας άργησε πολλά χρόνια να γίνει με αποτέλεσμα να παραμένει σε ισχύ ακόμα και μέχρι την ψήφιση του νόμου το πλαίσιο που είχε θεσπίσει η χούντα των συνταγματαρχών για τις διαδηλώσεις. Η ατολμία και η έλλειψη ειλικρινούς διάθεσης διαλόγου για ένα από τα βασικά δικαιώματα των Ελλήνων πολιτών οδήγησε σε μία εικόνα παράλυσης του κέντρου της πρωτεύουσας με το κλείσιμο κεντρικών οδικών αξόνων σχεδόν κάθε μέρα. Μια εικόνα που δεν τιμά κανέναν, ούτε τους διαδηλωτές, ούτε την Πολιτεία. Ο νόμος της κυβέρνησης Μητσοτάκη αυτό που κάνει είναι να ορίσει ένα δικαίωμα και να δώσει το ακριβές πλαίσιο εντός του οποίου αυτό θα ασκείται. Ορίζει την άσκηση του δικαιώματος της συνάθροισης, ισορροπώντας το με το δικαίωμα του εμπόρου στην οικονομική δραστηριότητα, το δικαίωμα του πολίτη στην ακώλυτη μετακίνησή του.
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας έχει μέσα σε αυτό τον χρόνο τολμήσει να προχωρήσει σε τομές με άμεσο αποτέλεσμα στην καθημερινότητα των πολιτών. Τηρώντας το πρόγραμμά της έχει προχωρήσει τόσο σε αλλαγές υψηλής πολιτικής, με την εκλογή της πρώτης γυναίκας Προέδρου της Δημοκρατίας και την Συνταγματική Αναθεώρηση, αλλά και με την επαναφορά της αίσθησης κανονικότητας και ασφάλειας στο κέντρο της Αθήνας, στον τερματισμό της εγκληματικότητας στα Πανεπιστήμια, στην βελτίωση του δημόσιου σχολείου, και τώρα στην εξασφάλιση της συμβίωσης όλων μας με όρους ελευθερίας και ισότητας, ως προς το σεβασμό των δικαιωμάτων μας.
