AΡΘΡΟ ΣΤΟ ThePresident
Οι εξελίξεις με την αναζωπύρωση του Covid-19 είναι εξαιρετικά ανησυχητικές και επικίνδυνες. Σταδιακά, σε όλη την Ευρώπη ανακοινώνονται νέα δεσμευτικά μέτρα και lockdown.
Η Ελληνική Πολιτεία, ως όφειλε, ανέλαβε την εθνική ευθύνη διαχείρισης της άμυνας απέναντι στον ιό τόσο στην πρώτη περίοδο της πανδημίας όσο και σήμερα, λαμβάνοντας όλα τα απαραίτητα, ανεκτά μέτρα προστασίας για τους πολίτες. Υιοθετεί μέτρα ενίσχυσης των νοσοκομείων, των μέσων μαζικής μεταφοράς, των εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Αυτή είναι η αποστολή της, που την εκτελεί με επιτυχία από την έναρξη της πανδημίας και θα συνεχίσει να το πράττει.
Παράλληλα, οφείλει να πείσει τους Έλληνες πολίτες για την ανάγκη επαγρύπνησης όλων μας απέναντι στην πανδημία και της ταυτόχρονης τήρησης των ατομικών μέτρων προστασίας. Οφείλει να μας πείσει να ακολουθούμε τις συστάσεις των ειδικών, να μας εμπνεύσει εμπιστοσύνη, να μας εμφυσήσει την έννοια της ατομικής ευθύνης.
Η έννοια της ατομικής ευθύνης αναδείχθηκε σε κυρίαρχο σύνθημα κατά της πανδημίας, αλλά στην πραγματικότητα θα έπρεπε να μας συνοδεύει σε όλες τις φάσεις της ζωής μας. Τι εννοούμε, όμως, άραγε με τη φράση «ατομική ευθύνη»; Γιατί στρεφόμαστε στο άτομο όταν ο κανόνας, ειδικά στην πατρίδα μας, είναι να θεωρούμε καλύτερο το συλλογικό; Γιατί ζητά η Πολιτεία ατομική ευθύνη;
Ελεύθερη επιλογή συνείδησης και ενσυναίσθησης, η ανάληψη ευθύνης είναι έννοια κρίσιμη και κομβική για κάθε πολίτη, ανεξαρτήτως ιδεολογιών και πεποιθήσεων.
Η ατομική ευθύνη συνίσταται στην παραδοχή από τον κάθε πολίτη ότι οι πράξεις του έχουν αντίκτυπο στον ίδιο, στον συμπολίτη του και στην κοινωνία συνολικά. Ότι οφείλει να δρα ο ίδιος πρώτα, μην περιμένοντας την Πολιτεία, προστατευτικά για τον ίδιο και για τους συνανθρώπους του. Να δρα μόνο με βάση εκείνη την αρχή, την οποία εάν μπορούσε θα ανήγαγε σε καθολικό κανόνα, όπως μας διδάσκει και η κατηγορηματική προσταγή του Κάντ. Πρόκειται λοιπόν περί υποχρέωσης του πολίτη η έννοια της ατομικής ευθύνης. Είναι η έννοια που εμπεριέχει ο Θουκυδίδης σε κάθε γραμμή του Επιτάφιου του Περικλέους, περιγράφοντας το ρόλο του πολίτη στην κλασική Αθήνα.
Στην καθημερινότητα μας συναντάμε δεκάδες περιπτώσεις όπου καλούμαστε να επιδείξουμε ατομική ευθύνη. Για παράδειγμα, οφείλουμε να οδηγούμε σύμφωνα με τους κανόνες οδικής κυκλοφορίας προκειμένου να προστατεύσουμε εαυτούς και αλλήλους από θανατηφόρα τροχαία ατυχήματα. Οφείλουμε να σεβόμαστε τους δημόσιους χώρους όπως θα θέλαμε να σέβονται οι συμπολίτες μας το δικό μας ιδιωτικό χώρο.
Συνεπώς, δεν είμαστε ξένοι προς την ιδέα της ατομικής ευθύνης. Βλέπουμε, όμως, αρνητές της. Βλέπουμε συμπολίτες μας να αρνούνται να φορέσουν τη μάσκα τους, θέτοντας σε κίνδυνο τόσο τους ίδιους όσο και συμπολίτες μας. Όπως βλέπαμε συμπολίτες μας να παραβιάζουν τα όρια ταχύτητας στους δρόμους, να βανδαλίζουν δημόσια περιουσία, να καταστρατηγούν το νόμο και τη τάξη. Απέναντι στους αρνητές αναδεικνύεται ο κρίσιμος ρόλος της Πολιτείας, της πειθούς και της ενημέρωσης. Διότι είναι η Πολιτεία που χρησιμοποιώντας λογικά επιχειρήματα οφείλει να πείσει τον κάθε πολίτη ότι πρέπει να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων, ότι πρέπει να αναλάβει τις ευθύνες των πράξεων του.
Συνεπώς, η ατομική ευθύνη είναι- όπως είπε πρόσφατα ο καθηγητής Τσιόδρας- «ζήτημα καρδιάς και συνείδησης» και δεν αίρει την ευθύνη της Πολιτείας. Απλά την συμπληρώνει. Όμως, αν αγκαλιάσουμε όλοι την ευθύνη, τότε και την πανδημία θα νικήσουμε και η κοινωνία μας θα γίνει καλύτερη, ενώ και η Πολιτεία θα καταστεί αποτελεσματικότερη. Όπως είχε πει και ο Πρόεδρος John Kennedy, «μη ρωτάς τι μπορεί να κάνει η πατρίδα σου για σένα, αλλά τι μπορείς εσύ να κάνεις για την πατρίδα σου».
